Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2020
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: GÜLİSTAN YALÇIN
Danışman: BANU ARSLANTEKİN
Özet:Bu çalışmanın amacı, Uyarlanmış Çok Ögeli Bilişsel Strateji Öğretimi’nin total düzeyde görme yetersizliği olan ortaokul öğrencilerinin dinlediğini anlama ve özetleme becerileri üzerine etkisini belirlemek, öğrencilerin öğrendikleri stratejiyi okuduğunu anlama becerilerine genelleyip genelleyemediklerini ortaya koymak ve Uyarlanmış Çok Ögeli Bilişsel Strateji ve öğretimine ilişkin öğrenci görüşlerini belirlemektir. Bu genel amaç doğrultusunda; etkililik, genelleme ve sosyal geçerlik amaçları oluşturulmuştur. Araştırmanın katılımcıları, amaçsal örnekleme yöntemlerinden ölçüt örnekleme yöntemi kullanılarak belirlenmiştir. Bu bağlamda katılımcıların belirlenmesinde bazı ön koşul beceriler belirlenmiştir. Bu ön koşul becerileri karşılayan 10 öğrenci ile araştırma gerçekleştirilmiştir. Bu öğrencilerin tamamı görme engelliler ortaokullarında eğitim öğretime devam etmektedirler. Öğrencilerin altısı erkek, dördü kızdır. Bununla birlikte öğrencilerin sekizi yedinci sınıfa ve ikisi altıncı sınıfa devam etmektedir. Araştırmanın iki bağımlı ve bir bağımsız değişkeni bulunmaktadır. Birinci bağımlı değişkeni total düzeyde görme yetersizliği olan öğrencilerin dinlediği bilgi veren metinleri anlama düzeyidir. İkinci bağımlı değişkeni ise total düzeyde görme yetersizliği olan öğrencilerin dinlediği bilgi veren metinleri özetleme düzeyidir. Araştırmanın bağımsız değişkeni ise Kendini Düzenleme Stratejileri Gelişimi Yaklaşımı’nın bazı özelliklerinden yararlanılarak uyarlanan Çok Ögeli Bilişsel Strateji’dir. Araştırmada kontrol grupsuz ön test-son test modeli kullanılmıştır. Öğrencilerin dinlediğini anlama ön test-son test verilerinin toplanmasında orta ve zor güçlükte iki bilgi veren metne ilişkin hazırlanan, toplam 24 açık uçlu sorudan oluşan test viii kullanılmıştır. Öğrencilerin dinledikleri metinleri özetleme becerileriyle ilgili verileri toplamada bilgi veren bir metin kullanılmıştır. Öğrencilerin okuduğunu anlama ön test-son test puanlarının toplanmasında orta ve zor güçlükte bilgi veren iki metne ilişkin hazırlanan, 24 açık uçlu sorudan oluşan test kullanılmıştır. Uyarlanmış Çok Ögeli Bilişsel Strateji Öğretimi, stratejinin açık anlatımı yoluyla gerçekleştirilmiştir. Öğretimler, 45 dakikalık 12 oturumda gerçekleştirilmiştir. İlk üç oturum öğretime hazırlık basamağını, üç oturum model olma basamağını, üç oturum rehberli uygulama basamağını ve son üç oturum bağımsız uygulama basamağını oluşturmaktadır. Bununla birlikte öğrencilerin dinlediğini anlama performanslarındaki değişikliği izlemek amacıyla üç kez öğretim sırası izleme verisi toplanmıştır. Araştırmada katılımcıların, dinlediğini anlama, özetleme ve okuduğunu anlama ön test ve son test puanları arasındaki farkı ortaya koymak için verilerin analizinde Wilcoxon işaretli sıralar testi (Wilcoxon signed rank test) kullanılmıştır. Bu araştırmanın sosyal geçerliğini belirlemek amacıyla öğrencilere uygulanan ‘Sosyal Geçerlik Formu’nda yer alan soruların cevabı içerik incelemesi yoluyla analiz edilmiştir. Analizler sonucunda kapalı uçlu sorular yüzdelik olarak tabloda verilirken, açık uçlu sorular için temalar oluşturulmuş ve sonuçlar yine tablolar aracılığıyla gösterilmiştir. Araştırma sonuçlarına göre, total düzeyde görme yetersizliği olan öğrencilerin Dinlediğini Anlama Ön Test Puanları ile öğretim sonrası toplanan Dinlediğini Anlama Son Test Puanları arasında son test lehine artış olduğu görülmüştür; dolayısıyla uygulanan stratejinin dinlediğini anlama becerileri üzerinde etkili olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bununla birlikte öğretim öncesi toplanan Özetleme Ön Test Puanları ile öğretim sonrası toplanan Özetleme Son Test Puanları arasında son test lehine artış olduğu görülmüştür. Ayrıca öğrencilerden öğretim öncesi toplanan Okuduğunu Anlama Ön Test Puanları ile öğretim sonrası toplanan Okuduğunu Anlama Son Test Puanları arasında son test lehine artış olduğu görülmüş, dolayısıyla öğrencilerin öğrendikleri stratejiyi okuduğunu anlama becerisine genelleyebildikleri sonucuna ulaşılmıştır. Son olarak deney sürecinin tamamlanmasının ardından öğrencilerle yapılan görüşmelerde öğrencilerin büyük çoğunluğunun uygulanan stratejiye ilişkin olumlu görüşler bildirdiği ve öğrencilerin strateji uygulamasına ilişkin bazı önerilerde bulunduğu görülmüştür. Araştırmanın son kısmında bulgular tartışılarak uygulamaya ve ileriki araştırmalara yönelik önerilere yer verilmiştir.