Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2022
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Kurtuluş ATLI
Danışman: Mehmet Yılmaz
Özet:
Bu çalışmada ortaöğretim öğrencilerinin doğa yoksunluğu düzeyinin belirlenmesi için geçerli ve güvenilir bir ölçek geliştirmek amaçlanmıştır. Doğa Yoksunluğu Ölçeği olarak adlandırılan ölçek davranış ve düşünce alt ölçeklerinden oluşmaktadır. Buna ek olarak geliştirilen ölçeğin Nevşehir İl’inde uygulaması yapılmış ve bu uygulamadan elde edilen bulgular sunulmuştur. Araştırma kapsamında geliştirilen ölçek 27’şer maddeden oluşan davranış ve düşünce alt ölçeklerinden oluşmaktadır. Ölçekte yer alan madde sayısı 54 adettir. Ölçeğin geliştirilmesi aşamasında 2020 – 2021 eğitim öğretim yılında Nevşehir’de 9, 10, 11 ve 12. sınıfa devam eden 409 öğrenci ile çalışılmıştır. Ölçeğin oluşturulma sürecinde elde edilen veriler SPSS programında değerlendirilmiştir. Geçerlik aşamasında kapsam, görünüş ve yapı geçerliği incelenmiştir. Güvenirlik aşamasında iç tutarlık katsayısı incelenmiştir. Açımlayıcı faktör analizi sonucunda ölçeğe son hali verilmiştir. Ölçeğin geneli için Cronbach’s Alpha iç tutarlılık katsayı 0,94 olarak bulunmuştur. Cronbach’s Alpha iç tutarlılık katsayısı davranış alt ölçeği için 0,86 Düşünce alt ölçeği için ise 0,95 olarak belirlenmiştir. Ölçek hazır hale geldikten sonra ilk uygulaması Nevşehir il merkezinde 2020 – 2021 eğitim öğretim yılında 9, 10, 11 ve 12. sınıfta okuyan 1370 öğrenci üzerinde gerçekleştirilmiştir. Uygulama sonuçlarının analizinde verilerin normal dağılım göstermemesi sebebiyle SPSS paket programında parametrik olmayan testler kullanılmış, Kruskal Wallis H ve Mann Whitney U testleri uygulanmıştır. Yapılan uygulama sonucunda verilerin incelenmesinde aritmetik ortalama, serbestlik derecesi ve frekans tablolarından yararlanılmıştır. Ölçekten elde edilen puanlar ile öğrencilerin kişisel bilgilerinin karşılaştırılması yapılmıştır. Kızların erkeklere göre doğa yoksunlukları daha az çıkmıştır. Okul türlerine göre çoğunlukla anlamlı bir farklılık bulunmamıştır. Sınıf düzeylerine göre yapılan karşılaştırmada öğrencilerin sınıf düzeyi yükseldikçe doğa yoksunluğunun azaldığı görülmüştür. Öğrencilerin yaşına göre istatistiksel olarak anlamlı farklar bulunurken, baba eğitim durumu, anne eğitim durumu, ailenin gelir düzeyi ve ailedeki kişi sayısı doğa yoksunluğunu etkileyen faktörler gibi görünmemektedir. Belgesel izlemek doğa yoksunluğu üzerine çok ciddi etki yapmaktadır. Öğrencilerin yerleşim yerleri de doğa yoksunluğu üzerine etki etmektedir. Doğa eğitimine katılmış olan öğrencilerin doğa yoksunlukları daha düşük çıkmaktadır. Son olarak ekran karşısında geçirilen süreler arttıkça öğrencilerin doğa yoksunluklarının arttığı da dikkat çekici sonuçlardandır.
| Anahtar Kelimeler | : Doğa yoksunluğu, Ölçek geliştirme, Ortaöğretim, Doğa eğitimi |