Bir planlama aracı olarak kentsel tasarımın ölçek, politika ve uygulama çıkmazı: Beyoğlu örneği


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2019

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: ECE AYÇA ALTINIŞIK

Danışman: DEMET EROL

Özet:

Yeni planlama paradigmalarında kentsel tasarımın planlama kademelenmesinde yeri yeniden belirlenmekte ve mekânsal stratejilerin bir aracı olarak görülmektedir. Ulusal düzeyde neoliberal politikalar çerçevesinde geliştirilen ve Onbirinci Kalkınma Planı ile sayısı arttırılması öngörülen, kamu özel işbirliği modeli ile belirlenen mekânsal projelerin oluşturacağı ekonomik büyümenin refah bağlamına özgülenmesi için yerel düzeyde küresel önem kazanan kentsel tasarım projelerinin strateji ve politika bağlamında birlikte çalışacağı ölçekler ile ilişkilerini netleştiren yeni planlama kademelenmesine gereksinim duyulmaktadır. Kentsel kimlik ve kültürel mirasın korunması kavramları ile bütünleşen kentsel tasarım prosesi mevcut planlama sistemi içerisinde diğer ölçeklerden kopuk çalışmaktadır. Bu durum, kentsel kimlik, kamusal alan ve mekân kalitesi bağlamlarına yönelik kararları, sermaye birikim süreçleri içinde karlılığını en üst seviyeye çıkarmak için zaman ile yarışan proje geliştiricilerinin insiyatifine bırakmaktadır. Planlama normlarının yeni sistemlere adapte olamadığı bir süreçte tarihi sit alanı statüsüne sahip Haliç Tersaneler Bölgesi’nde geliştirilen Beyoğlu İlçesi, Haliç Yat Limanı ve Kompleksi Projesine ilişkin Tarihi Sit Alanlarında Kentsel Tasarım Uygulama Projesi’nin; ölçeği, politikası ve uygulama süreci, mevcut planlama sistemi kapsamında değerlendirilmiş ve başarılı kentsel alanlar meydana getirmek için alan şartlarını ve bağlamsal düzenini takip ederek kendi yapısını geliştirmesi ve iyileştirmesine katkıda bulunan kentsel tasarım ilkeleri ile analiz edilmesi yoluyla projenin, yerel kimliğe, kültürel mirasa ve yaşam kalitesine etkileri incelenmiştir. Bu kapsamda, mevcut mevzuata şekil yönünden uygun olmasına rağmen ulusal planlama sisteminin küresel gelişimlere göre güncellenmemesi sebebiyle Haliç Yat Limanı ve Kompleksi Projesi kapsamında geliştirilen mekânsal düzenlemenin karakter bağlamında Haliç’in eşsiz konumundan faydalandığı ancak yerel kimliğin sürdürülebilirliğini sağlanmasında başarısız kaldığı, ekonomik canlılık hedefleri doğrultusunda mekânın fiziksel kalitesi genel anlamda artarken beşyüz yıllık endüstriyel miras ve kamusal ortak alan bağlamının belirsizleştiği değerlendirilmiştir.