Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Matematik Ve Fen Bilimleri Eğitimi Ana Bilim Dalı, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2019
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: TALAT ERTİREL
Danışman: Hüseyin Akkuş
Özet:
ülkemizin sosyoekonomik durumu değerlendirildiğinde her öğrencinin bilgiye erişim
vasıtalarının tümüne sahip olamayacağı ve bunun sonucunda ortaöğretim düzeyinde ders
kitaplarının temel bir kaynak olduğu görülmektedir. Bu gerçekten yola çıkarak ortaöğretim
sonrası kimya dersi alan her öğrencinin ‘Kimya Dersi Öğretim Programı (2018)’nda
belirtilen amaçlara ulaşabilmeleri için kimya ders kitaplarının da bu amaca yönelik
hazırlanması önemlidir. Bu sebeple; özellikle sembolik, makroskobik ve mikroskobik gibi
üç boyutlu doğaya sahip kavramları içeren kimyanın öğrenilmesinde modelleme ile
öğretimin önemi ortaya çıkmaktadır. Modelleme ile öğretim metotlarından biri olan
analojilerin 9. ve 10. sınıf kimya ders kitaplarında kullanımı, kullanılan analojilerin
öğrencileri yanlış kavramalara yönlendirecek ifade/açıklama/gösterimlere sahip olup
olmadıkları ve analojilerin türlerinin incelendiği bu çalışmada içerik analizi tekniği
kullanılmıştır. Araştırmada 2016-2017 eğitim öğretim yılında kullanılan 9. ve 10. sınıf
kimya ders kitaplarında sırasıyla 16 ve 10 adet analoji bulunmuştur. Her iki kitabın birer
ünitesinde analojilere yer verilmediği ve bulunan analojiler içerisinde öğrencileri aktif hale
getirmeye katkısı olan kişisel analojilerin sadece 9. sınıf kimya kitabında 2 defa
kullanıldığı 10. sınıf kimya kitabında ise yer verilmediği tespit edilmiştir. Tespit edilen bu
analojiler sınıflandırıldığında; ilişkilerine göre, daha fazla olması beklenen yapısalvi
fonksiyonel analojilerin 9. sınıf düzeyinde hiç kullanılmadığı 10. sınıf düzeyinde ise en az
oranda olduğu; sunum formatına göre, bilginin yapılandırılmasına daha fazla katkı
sağlayacağı değerlendirilen sözel-resimsel analojilerin sözel analojilere göre az olduğu;
durumuna göre, analoji kullanımının amacı doğrultusunda oranca fazla olması beklenen
somut-soyut analojilerin 9. ve 10. sınıf düzeyinde beklenen şekilde; görevine göre, her iki
sınıf kitabında ön organize edici analojilerin fazla olduğu; zenginlik düzeyine göre, kavram
yanılgılarını ortadan kaldırmaya yönelik analog ile hedef kavramın sınırlılıklarının
belirtildiği zenginleştirilmiş ve genişletilmiş analojilerin 10. sınıf düzeyinde basit
analojilere göre oranca daha fazla olduğu, benzer durumun ise 9. sınıf düzeyinde
görülmediği tespit edilmiştir. Kitaplarda kullanılan analojilerin; analog-hedef kavram
benzeşimlerinin birbirine uygunluk durumu yönünden analiz edildiğinde her iki sınıf
düzeyinde de kullanılan analojilerin çoğunluğunun hedef-analog kavramların birbirine
uygun olsalar da benzerlikleri, farklılıkları ve sınırlılıkları belirtilmediği için kavram
yanılgılarına neden olabileceği öngörülmektedir.
Anahtar Kelimeler : Kimya ders kitabı, analoji, içerik analizi