1982 ANAYASASI SONRASI SİYASİ PARTİLER VE SEÇİM SİSTEMİ


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2008

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Abdullah AYDIN

Danışman: MUSTAFA YILDIZ

Özet:

Siyasal partiler ve özgür seçimler, demokrasinin vazgeçilmez unsurlarıdır. Demokratik rejimlerde siyasal partiler, savundukları düsünce ve idealleri gerçeklestirmek için birbirleriyle yarısmaktadırlar. Günümüz demokrasilerinin partiler demokrasisi olarak adlandırılması siyasal partilerin önemini ortaya koymaktadır. Bu kapsamda, dünyada ve ülkemizde siyasal partilerin ortaya çıkısı, gelisimi ve parti türleri ele alınarak, özellikle ülkemizde siyasal partilerin yeri ve önemine deginilmistir. Demokratik rejimlerde yönetim yetkisinin, mesruiyetinin temeli seçimlerdir. Seçmenler tarafından kullanılan oyların sandalyeye dönüstürülmesinde yararlanılan yöntemler olarak dar anlamıyla inceledigimiz seçim sistemlerinin amacı, adalet ve fayda (istikrar) ilkelerini içinde barındıracak sekilde siyasal katılımı saglamaktır. Adalet ilkesini öne çıkaran nispi temsil sistemi ile fayda (istikrar) ilkesini öne çıkaran çogunluk seçim sistemleri mevcuttur. Ayrıca bu iki seçim sisteminin bazı unsurlarını alarak olusturulan karma seçim sistemleri de bulunmaktadır. Seçimler ve seçim sistemleri geçmiste oldugu gibi günümüzde de en çok tartısılan konulardan biridir. Çalısmamızda, seçim sistemlerinin teori ve uygulama düzeyinde dünyadaki ve Türkiye'deki uygulamaları açıklanmaya çalısılmıstır. Duvergerin teorisine göre parti sistemlerini belirleyen temel neden seçim sistemleridir. Seçim sistemleri ile hükümet istikrarı arasındaki iliski parti sistemleri vasıtasıyla saglanıldıgı belirtilmistir. Ülkemizde ise parti sistemini belirleyen asıl etken toplumdaki sosyal bölünmelerdir. Bu bakımdan Türkiye'de çesitli dönemlerde ortaya çıkan hükümet istikrarsızlıklarından dogrudan dogruya seçim sistemlerinin sorumlu tutulması bilimsel açıdan dogru bir degerlendirme sayılmamaktadır. Batı demokrasilerindeki etkileri 231 incelenirken nispi temsil sisteminin uygulandıgı ülkelerde ya koalisyon ya da tek parti çogunluguna dayalı uzun ömürlü hükümetlerin kurulabildigi, buna karsılık, çogunluk sistemlerinde ise hükümetlerin kısa ömürlü olabildigi belirlenmistir. Su husus ortaya çıkmaktadır ki, bir seçim sisteminin beklenen sonucu tam olarak verip vermeyecegi kesin olarak hesaplanamamaktadır. Her ülkenin kosulları farklıdır. Etnik, ideolojik ve sosyal bölünmeler ile demokratik kültür dikkate alınmadan, sırf seçim sisteminin temsilde adalet ve yönetimde istikrarı saglayacagını düsünmek, bizi yanlıs sonuçlara götürür.