Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Okul Öncesi Eğitimi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2020
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: SEMA İNCE
Danışman: Ebru Ersay
Özet:
Duygular; insanın karar verme sürecine etki eden, sosyal ilişkiler kurmasına yardım eden,
harekete geçmesini ve davranışlarını oluşturmasını sağlayan önemli unsurlardır. Duyguların
uygun yollarla ifade edilmesini ve gerektiğinde ayarlanarak uygun davranışların
oluşturulmasını içeren duygu düzenleme becerisi, okul öncesi dönemde geliştirilmesi
gereken kritik bir beceridir. Okul öncesi dönemde çocuk için en önemli kişiler olan anne,
baba ve öğretmenlerin destekleyici duygu sosyalleştirme davranışlarının, çocukların duygu
düzenleme becerisinin gelişiminde etkili olduğu düşünülmektedir. Bu doğrultuda; bu
araştırmanın temel amacı okul öncesi dönem çocuklarının duygu düzenleme becerileri ile
anne, baba ve öğretmenlerinin duygu sosyalleştirme davranışları arasındaki ilişkinin
incelenmesidir. Araştırma ilişkisel tarama modelindedir. Araştırmanın çalışma grubunu,
2018-2019 eğitim öğretim yılında İstanbul iline bağlı 3 ilçede yer alan bağımsız anaokulları
ve anasınıflarında çocukları eğitim gören 378 anne, 357 baba ve bu sınıflardaki 74 öğretmen
oluşturmuştur. Veri toplama aracı olarak “Anne-Baba-Çocuk Bilgi Formu”, “Öğretmen
Bilgi Formu”, “Duygu Düzenleme Ölçeği”, “Çocuk Duygularına Verilen Tepkiler Ölçeği
(Ebeveyn Formu)” ve “Çocuk Duygularına Verilen Tepkiler Ölçeği (Öğretmen Formu)”
kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre; çalışma grubundaki çocukların
duygu düzenleme düzeyleri cinsiyet, anne eğitim düzeyi, baba eğitim düzeyi, anne çalışma
durumu, baba yaşı ve ailenin aylık geliri değişkenlerine göre farklılık gösterirken; çocuk
yaşı, anne yaşı ve kardeş sahibi olma değişkenlerine göre farklılık göstermemektedir.
Çocukların duygu düzenleme becerisi ile annelerin ödül tepkisi arasında pozitif yönde
anlamlı ilişki; annelerin ceza, büyütme, ihmal, avutma tepkileri; babaların ceza, büyütme,
ihmal, avutma tepkileri ve öğretmenlerin avutma tepkileri arasında negatif yönde anlamlı
ilişki saptanmıştır. Çalışmaya katılan annelerin duygu sosyalleştirme davranışları anne yaşı,
anne çalışma durumu ve anne eğitim düzeyi değişkenlerine göre farklılık göstermektedir.
Babaların duygu sosyalleştirme davranışlarının, eğitim düzeylerine göre farklılaştığı,
yaşlarına göre farklılaşmadığı tespit edilmiştir. Çalışmaya katılan öğretmenlerin duygu
sosyalleştirme davranışları öğretmen yaşı değişkenine göre farklılık göstermekte; eğitim
düzeyi değişkenine göre farklılık göstermemektedir. Ayrıca çalışma sonucunda; çocukların
duygu düzenleme becerilerinin; annenin ödül tepkisi, annenin ihmal tepkisi, annenin
büyütme tepkisi, babanın eğitim düzeyi, babanın ödül tepkisi, babanın avutma tepkisi,
öğretmenin avutma tepkisi ve ailenin aylık geliri tarafından açıklandığı görülmüştür.
Anahtar Kelimeler : duygu, duygu düzenleme, duygu sosyalleştirme, duygusal gelişim