Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2009
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Sevinç Bahar YENİGÜL
Özet:
Bu tez çalışmasında metropoliten kentlerin değişen büyüme biçimi ve bu yeni büyüme biçiminin kentsel gelişme alanı olarak belirlenmiş metropoliten kentin saçaklanma etkisindeki yerleşimlere etkisi ‘Ankara Metropoliten Kenti' örneğinde incelenmiştir. Çalışmanın amacı metropolitenleşmenin etkisinde ortaya çıkan saçaklanmanın nedenlerinin ve sonuçlarının analizi, saçaklanarak genişleyen metropoliten kentlerde kır-kent dokusunu bir arada bulunduran kentin genişleme ve yayılma alanlarındaki yerleşimlerin yapısını oluşturan bileşenlerin saptanmasıdır. Bu amaca yönelik metropoliten kentin saçaklanma etkisindeki yerleşimlerde; yönetsel, demografik, ekonomik, sosyal ve mekansal yapıdaki değişim, yerleşimlerde sunulan kentsel hizmetler ve yerleşimlerin kentle ilişkileri analiz edilmiştir. Analizlere ilişkin veriler derinlemesine görüşme ve anket yöntemiyle toplanmıştır. Verilerin analizinde tüm çalışma alanını ele alan ve daha sonra yerleşimleri tekil olarak inceleyen, yerleşimlerin özelliklerini ortaya koyan dağılımlar elde edilmiş ve değerlendirmelerde çapraz sorgulama ile birbirleriyle etkileşim içindeki bileşenler açıklanmaya çalışılmıştır. Kentlerin saçaklanarak gelişimi engellenemez bir şekilde hızla devam etmekte, kentsel saçaklanmanın özellikle son yirmi yıllık süreçte plancıların ve yöneticilerin üzerinde önemle durduğu konular arasında yer almasına neden olmaktadır. Kentsel saçaklanma düşük yoğunluklu, yayılan veya sıçrayan, arazi kullanımında ayrışma özellikli bir mekansal gelişimi tanımlamakta ve bu gelişim özellikle metropoliten kentlerin çeperlerinde ve yakın çevresinde yer alan kırsal yerleşimler ile bunların çevresinde gözlenmektedir. Metropoliten kentin etkisindeki yerleşimlerde dönüşüm süreciyle birlikte birbirinden farklı nitelikte yerleşimler oluşmaya başlamaktadır. Bu yerleşimler kırsal/yarı kentsel/kentsel nitelikli heterojen bir yapı göstermekte ve zamanla kentle bütünleşerek metropoliten kentin bir parçası olmaktadır. Ancak yaşanan dönüşümle kırsal karakterini yitiren, buna karşın mevcut yapısıyla da kentsel olarak tanımlanamayan bazı yerleşimler sorunlu alanlar olarak ortaya çıkmaktadır. Bu durum metropoliten kent etkisindeki yerleşimlerin kentsel ya da kırsal olarak tanımlanmasını güçleştirmektedir. Bu çalışma güncel kentsel gelişme, saçaklanma dinamiklerini ortaya koymakta ve metropoliten kent etkisindeki yerleşimlerin, sahip oldukları farklı özellikler nedeniyle ne tam kırsal ne de tam kentsel alanlar olarak tanımlanamayacağını işaret etmekte; kentin gelişme etkisindeki bu alanların çeper ve saçaklanma tanımları altında kentsel gelişim/yayılma sürecinin farklı aşamalarını temsil ettiklerini göstermektedir.