Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2019
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: KADRİYE BAYRAM
Danışman: SALİH ATEŞ
Özet:Bu araştırmanın amacı, sosyobilimsel konularda (SBK) gerçekleştirilen argümantasyon tabanlı öğretim uygulamaları ile 4. sınıf fen bilgisi öğretmen adaylarının konuya özgü pedagojik alan bilgilerindeki (PAB) değişimin incelenmesidir. Bu hedef doğrultusunda, İç Anadolu Bölgesi’ndeki bir devlet üniversitesinin Fen Bilgisi öğretmenliği programının 4. sınıfında öğrenim gören 29 öğrenci (K= 26 ve E=3) ile gerçekleştirilen bu araştırma, "müdahale (iç içe gömülü) karma desen" ile yürütülmüştür. Etkileşimli düzeydeki bu karma araştırma deseni, tek grup ön test-son test deneysel desen ve iç içe geçmiş çoklu durum deseni ile gerçekleştirilmiştir. Araştırma kapsamında incelenen PAB, Magnusson, Krajcik ve Borko'nun (1999) fen konularına özgün modelinde yer alan beş PAB bileşenini (fen öğretiminde amaçlar ve hedefler bilgisi, öğrencilerin anlayışlarını anlama bilgisi, öğretim programı, öğretim stratejisi ve değerlendirme bilgisi) temsil etmektedir. Sosyobilimsel konulara uyarlanan bu PAB yapısının niteliği ile düzeyindeki değişimin tespiti için, fen bilimleri öğretim programı öğrenme alanları ile uyumlu hazırlanan farklı veri toplama araçları (sosyobilimsel konulara yönelik pedagojik alan bilgisi belirleme formu: Canlılar ve hayat bağlamı/PABF-SBK-CH, içerik temsil formu/CoRe, sosyobilimsel konulara yönelik PAB temelli gözlem formu, sosyobilimsel konulara yönelik PAB temelli odak grup görüşme formları, yazılı dokümanlar: kart gruplama etkinliği, ders planı) kullanılmıştır. Uygulamanın deneysel deseninde ilk olarak, öğretmen adaylarının mevcut PAB bilgi bileşenlerine ait nitel vii ve nicel veriler, formların eş zamanlı öntest uygulamaları ile elde edilmiştir. Ardından, öntestlerden elde edilen verilerin açıklanmasına yardımcı olması amacıyla amaçlı seçilen 10 öğretmen adayı ile odak grup görüşmesi gerçekleştirilerek ek nitel veriler elde edilmiştir. Aynı veri toplama süreci, Canlılar ve Hayat bağlamlı sosyobilimsel konulara yönelik argümantasyon tabanlı öğretim uygulamalarının ardından tekrar gerçekleştirilmiştir. Bu öğretim uygulamalarının uzun vadede etkilerini detaylandırmak amacıyla, deneysel müdahale sürecini takiben, amaçlı seçilen altı fen bilgisi öğretmen adayı ile nitel çoklu durum çalışması gerçekleştirilmiştir. Bu durum çalışmasında altı öğretmen adayından farklı öğrenme alanlarına ait sosyobilimsel konularda mikroöğretim gerçekleştirmeleri istenmiş, gözlem, görüşme ve ders planları ile adayların PAB değişimlerinin uygulamaya yansımaları incelenmiştir. Araştırmanın veri analizi sürecinin deneysel desen aşamasında, formlar ile elde edilen nitel veriler, hazırlanan analitik rubriklerle nicelleştirilmiştir. Nicel verilerin analizinde, betimsel istatistik (yüzde, frekans) kullanılmış, her bir PAB bileşenine ait standartlaştırılmış puanların tek grup öntest-sontest karşılaştırması için SPSS programı ile parametrik test varsayımlarının sağlandığı bağımlı gruplarda t-testi gerçekleştirilmiştir. Nitel verilerin analizinde ise, betimsel, içerik ve sürekli karşılaştırmalı analiz yaklaşımları ve NVivo 12 Programı kullanılmış, verilerin analiz modelleri elde edilmiştir. Araştırmanın geçerlik ve güvenirliği, pilot çalışma, doğrudan alıntı örnekleri ve uzman görüşleri doğrultusunda alınan dış ve iç kontroller ile sağlanmıştır. Verilerin analizi neticesinde adayların SBK'ya yönelik mevcut en yüksek yeterlik düzeyinde öğretim stratejileri bilgisine, en düşük ise öğretim programı ve değerlendirme bilgisine sahip oldukları belirlenmiştir. Argümantasyon tabanlı öğretim uygulamalarının, öğretmen adaylarının sosyobilimsel konulara özgü PAB puanlarının ortalamasını anlamlı düzeyde artırdığı tespit edilmiştir. PAB alt bileşenlerine ait puan düzeylerindeki farklı oranlarda, istatistiksel anlamlı ve yüksek düzeydeki artışın argümantasyon uygulamalarından kaynaklandığı, en yüksek artışın ise değerlendirme ve öğretim programı bilgisi üzerinde meydana geldiği, farklı veri türlerinin birbirini detaylandırarak açıkladığı sonucuna ulaşılmıştır. Ayrıca, başlangıçta öğretmen adaylarının argümantasyon odaklı yönelimlerden emin olmadıkları tespit edilirken, argümantasyon tabanlı öğretim uygulamaları sonrasında argümantasyon odaklı, sorgulayıcı ve probleme dayalı yönelimler temalarında kendilerini birden fazla SBK öğretim türü ile bağdaştırdıkları dikkat çekmiştir. Araştırma kapsamında geçerli ve güvenilir nitelikte yeni veri toplama ve değerlendirme araçlarının, argümantasyon tabanlı öğretim modüllerinin geliştirilmesi/uyarlanması, SBK’ya özgü PAB yapısı ile bileşenlerindeki gelişimin somut olarak derinlemesine belirlenmesi yönüyle bu araştırmanın alanyazına katkı sağlayacağı öngörülmektedir. Bu bağlamda, araştırma sonuçları ile alanyazındaki PAB çalışmaları karşılaştırılarak, alan eğitimi uygulayıcılarına ve araştırmacılara öneriler sunulmuştur.