mekansal deneyimde öz'ün arayışı: fenomenolojik yaklaşım


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2019

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Saeid Soltani

Danışman: NAZAN KIRCI

Özet:

Varlık, tarih boyunca en önemli soru olmuş ve insan, hayatı boyunca bu soruya verdiği yanıtlara göre kendi dünyasını şekillendirmiştir. Varlık, Heidegger felsefesinde dünyaiçinde- varlık olarak tanımlanmakta; Dasein'ın dünya-içinde-varlık olması üzerinden insanın yeryüzündeki varlık biçimi betimlenmektedir. Dasein, dünyasındaki diğer varolanlarla ilgi ve kaygı duyarak anlam bulabilmektedir. Bu bakımdan, insan çevresiyle birlikte anlam kazanmakta; bu ilişki kesildiği durumlarda ise ontolojik anlamını kaybedecektir. Bir öz ontolojisi olarak fenomenoloji, çevre ile etkileşim sonucu deneyimlerimizin öz'ünü ortaya çıkarabilmekte; hermeneutik fenomenoloji çevremizi yorumlamayı sağlayarak varoluş olanaklılıkarımızın anlaşılmasının ortamını hazırlamaktadır. Günümüz mimarisinde rasyonel düşüncenin etkisi altında insanın mekandan ayrı ve bağımsız tutulması anlayışının yaygınlaşması sonucu zamansal ve mekansal yıkıcı etkileri görmekteyiz. Gündelik hayatımızdaki deneyimlere dayanan fenomenlerin araştırılması ile yeniden anlam bulmaya çalışan mimarlık anlayışı, öznenesne ayrımından kaçınarak etrafımızdaki varolanlar ile yaşamımızı bütüncül bir şekilde sürdürmemiz gerektiğini öne sürmektedir. Bu tez çalışması kapsamında, yapıyı çevresiyle bütüncül bir şekilde algılamaya yol açan faktörler üzerinden mimaride fenomenoloji araştırılmaktadır. Bu bakımdan yapının çevresi ile karşılaşma biçimi önem taşımaktadır. İç ve dış çatışmasıyla birlikte kendini gösteren üçüncü mekanlar, çevrede dinamizme ve mimari yapısının bulunduğu bağlamla birlikte algılanmasına ve anlamlandırılmsına yol açabimektedir. Bu çalışmanın hedef aldığı mekansal deneyimde öz'ün ortaya çıkması, mekandaki deneyimlerin gerçekleşmesi ile mümkündür; dolayısıyla mimarlıkta formlar, planlar ve cepheler yerine deneyimler tasarlanması gerektiği tez kapsamında savunulmaktadır. Bu anlayışın sonucunda ortaya konulan mimari eserlerde, içinde bulunduğumuz mekanların varoluşsal yapımıza dokunabildikleri düşünülmektedir. Bu bağlamda, fenomenolojik saydamlığın kazandırdığı mekansal okunabilirlık, mekanın şiirsel doğasındaki muğlaklık ve mekanın duyularımızla algıladığımız anlamı başlıkları tezin amacı doğrultusunda araştırılmaktadır.