Ayrıştırma analizi ile ülkelerin enerji ve çevre performans değerlendirmesi


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2020

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: SEHER BODUR

Danışman: İHSAN ALP

Özet:

Küresel ısınma, sosyal ve ekonomik kalkınma üzerindeki olumsuz etkisi nedeniyle dünyada büyük endişe yaratmaktadır. Ayrışma analizi ekonomik büyüme ve çevre konuları arasındaki ilişkiyi araştırmak için önemli bir araçtır. Bu bağlamda, 1990’dan 2018 yılına kadar, Organization for Economic Co-operation and Development (OECD)’a üye olan ülkeler, dünyayı en çok kirleten ülkeler, Türkiye, Çin, Amerika Birleşik Devletleri (ABD) ve Hindistan’ın ekonomisi ve CO2 emisyonları arasındaki karşılıklı bağımlılığın kapsamlı bir şekilde anlaşılması, gelişmekte olan ülkeler için de referans sağlaması amaçlanmaktadır. Aynı zamanda bu ülkelerin 2019-2025 yılları için ayrıştırma ve ayrışma durumlarının ileriye dönük tahminleri yapılmıştır. İlk olarak, OECD ülkeleri, dünyayı en çok kirleten ülkeler, Türkiye, Çin, ABD ve Hindistan’ın enerjiyle ilgili CO2 emisyonlarının itici güçleri, Logaritmik Ortalamalı Divisia Endeks-II (LODE-II) yöntemi kullanılarak belirlendi. İkinci olarak aynı ülkelerin ekonomik büyüme ile CO2 emisyonları arasındaki ayrışma durumunu araştırmak için LODE-II yönteminin sonuçları Tapio ayrışma yöntemine entegre edilmiş ve ayrışma çabası endeksi hesaplanmıştır. LODE-II ayrıştırma yönteminin sonucuna göre, kişi başına düşen milli gelir CO2 emisyonlarının artışında önemli rol oynarken, enerji yoğunluğu ise CO2 emisyonlarının azalışında önemli rol oynamaktadır. Birleştirilmiş Tapio yönteminin sonucuna göre de, ülkelerin ayrışma durumu belirlenmiş ve öneriler sunulmuştur